Rok temu nikt z nas nie przypuszczał, że będziemy musieli odnajdować się w realiach epidemii. Pojęcia: kwarantanna i izolacja były dla nas co najwyżej określeniami znanymi z filmów science fiction. Niestety od ponad pół roku terminy te na stałe wpisały się do naszego codziennego słownika. Dlatego warto wiedzieć, z czym „się je” te zagadnienia. Tym bardziej, że za nowelizacjami prawa w tym zakresie trudno jest nadążyć.
Podkreślam zatem, że stan prawny opisany w artykule jest aktualny na dzień 7 listopada 2020 r.
Kwarantanna i izolacja – czy to synonimy?
Nie. Niektórzy potocznie używają tych pojęć zamiennie, ale pod kątem prawnym jest to błąd i prowadzi do niezrozumienia istoty zagadnienia. Kwarantanna i izolacja to dwa różne terminy.
Kwarantanna polega na odosobnieniu osoby zdrowej (!), która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Kwarantannę co do zasady powinno odbywać się w miejscu swojego zamieszkania.
Izolacja to odosobnienie osoby chorej na chorobę zakaźną (tu: COVID-19), w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. Izolacja może odbywać się w domu. To najczęstsza obecnie forma. Może również odbywać się w warunkach szpitalnych, a także w przeznaczonych do tego izolatoriach. Przebywają tam między innymi osoby hospitalizowane z powodu COVID-19, które ze względu na poprawę stanu zdrowia, nie wymagają już leczenia w warunkach szpitalnych.
Dlaczego dobrze posiadać Internetowe Konto Pacjenta?
Nim przejdę do najistotniejszych kwestii prawnych związanych z kwarantanną i izolacją, warto zacząć od tego, że istnieje sobie system informatyczny EWP (dla pacjentów dostęp do niego następuje za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta – IKP). Każdy pacjent posiada konto w takim systemie. To właśnie w nim można sprawdzić swoje e-recepty czy historię wizyt opłaconych przez NFZ. Do zalogowania się w IKP potrzebny jest profil zaufany lub e-dowód.
Jeżeli dotkną Was bezpośrednio tematy „covidowe”, musicie być przygotowani na obcowanie z tym systemem. To tam w pierwszej kolejności będą znajdować się wszystkie dane dotyczące:
- kwarantanny,
- izolacji czy
- wyników testu na koronawirusa.
Kiedy zaczyna się „kwarantanna z kontaktu” i ile trwa?
Generalnie kwarantanna powinna zaczynać się od momentu, w którym skontaktuje się z Wami sanepid i poinformuje, że byliście narażeni na zakażenie SARS CoV-2 (czyli koronawirusem). Taką kwarantannę możemy nazwać w znaczeniu potocznym: „kwarantanną z kontaktu”. Dotyczy ona osób, które miały bliski kontakt z osobą zakażoną. Trwa 10 dni, licząc od dnia następującego po tym kontakcie.
Klasyczny przykład takiej kwarantanny to:
- kwarantanna dziecka po bliskim kontakcie z zakażoną nauczycielką,
- kwarantanna współpracowników po bliskim kontakcie z zakażonym pracownikiem.
Co oznacza ów bliski kontakt?
To:
- przebywanie twarzą w twarz z osobą chorą, w odległości mniejszej niż 2 m przez ponad 15 minut,
- bezpośredni kontakt fizyczny z osobą zakażoną wirusem SARS-CoV-2,
- bezpośredni kontakt bez środków ochronnych z wydzielinami osoby z COVID-19 (np. dotykanie zużytej chusteczki higienicznej, narażenie na kaszel osoby chorej), a także
- kontakt na pokładzie samolotu lub innych środków transportu zbiorowego.
Pojęcie bliskiego kontaktu dotyczy też personelu medycznego lub innej osoby opiekującej się bezpośrednio chorym na COVID-19. Jednak tylko w wypadku gdy:
- osoby te nie miały odpowiedniego zabezpieczenia, a także w przypadku, gdy
- doszło do uszkodzenia stosowanych środków ochrony osobistej lub w przypadku stwierdzenia ich nieprawidłowego zastosowania.
Kwarantanna z kontaktu bez problemu powinna pojawić się we wspomnianym systemie informatycznym wraz ze wskazaniem jej długości. Dawniej wydawano w tym przedmiocie decyzję administracyjną – aż do znaczących zmian w prawie dokonywanych na przełomie października i listopada tego roku (ostatnia zmiana od 4 listopada br.).
Teraz – co najistotniejsze – sanepid nie wydaje już decyzji o objęciu Was kwarantanną. Wystarczy zatem informacja przekazana telefonicznie lub przez system informatyczny.
Co więcej, niezależnie od inicjatywy sanepidu w zakresie kontaktu z Wami, przepisy precyzują, że w pewnych sytuacjach obowiązuje Was także nowy rodzaj kwarantanny. Chodzi o tzw. „kwarantannę z automatu”.
Czym jest „kwarantanna z automatu” i ile trwa?
Pojęcie takiej kwarantanny oznacza, że samo wystąpienie przewidzianego prawem zdarzenia powoduje, że jesteście objęci kwarantanną. Co za tym idzie macie obowiązek jej przestrzegać. Niezależnie od tego, czy ktoś się z Wami skontaktuje, czy też nie.
Jakie zatem są przypadki kwarantanny automatycznej?
- Kwarantanna dla osoby przekraczającej granice RP – trwa 10 dni od dnia po przekroczeniu granicy
- Kwarantanna nakładana następnego dnia po zleceniu wykonania testu na SARS CoV-2 przez lekarza POZ – trwa do chwili uzyskania wyniku ujemnego (w przypadku uzyskania wyniku dodatniego przekształca się w izolację). Trwa nie dłużej niż 10 dni. Uwaga: osoby wykonujące zawody medyczne są zwolnione z odbywania takiej kwarantanny!
- Kwarantanna dla współmieszkańca osoby, u której stwierdzono zakażeniem koronawirusem – trwa przez cały okres izolacji zakażonego domownika (najczęściej 10 dni) oraz dodatkowo 7 dni po zakończeniu izolacji tego domownika (bo prawodawca zakłada, że mogliście zarazić się koronawirusem ostatniego dnia kontaktu ze wspomnianym domownikiem).
Uwaga: medycy mogą być zwolnieni z odbywania tej drugiej, siedmiodniowej kwarantanny, pod warunkiem, że codziennie przed rozpoczęciem uczestniczenia w udzielaniu tych świadczeń, przez okres co najmniej 7 dni po dniu styczności ze źródłem zakażenia, będą badani testem antygenowym.
Uwaga 2: przepisy podają także, że w uzasadnionych przypadkach, sanepid decyduje o skróceniu albo zwolnieniu z obowiązku odbycia obowiązkowej kwarantanny. Wymaga to jednak indywidualnej decyzji sanepidu.
Skąd takie rozwiązanie w postaci kwarantanny automatycznej? Odpowiedź na to pytanie zna pewnie większość osób, które kwestie kwarantannowe mają już za sobą. W ostatnim czasie bywało bowiem tak, że sanepid, z uwagi na nadmiar pracy, nawet nie dotarł do potencjalnie zakażonych. Z tego też względu Główny Inspektorat Sanitarny od kilku dni umożliwił na przykład zgłaszanie do kwarantanny danych współdomowników zakażonego SARS CoV-2 przez formularz internetowy dostępny pod adresem: https://www.gov.pl/web/gis/zgloszenie-do-kwarantanny. Jednak przede wszystkim najważniejsza jest samodyscyplina w zakresie takiej kwarantanny „z automatu”.
Kto nie zostanie objęty kwarantanną?
- osoby zamieszkujące lub prowadzące wspólne gospodarstwo domowe z osobą przebywającą na kwarantannie, a także z osobą skierowaną na test (dotyczy to zarówno osoby objawowej, jak i bezobajwowej). Przykładowo zatem: jeżeli dziecko w przedszkolu miało kontakt z chorą nauczycielką – to tylko ono odbywa kwarantannę, rodzice dziecka nie.
- tzw. ozdrowieńcy – czyli osoby, które już odbyły izolację lub hospitalizację z powodu stwierdzenia zakażeniem SARS CoV-2,
- medycy pod warunkiem wskazanym powyżej (7 dni wykonywania testu antygenowego przed przystąpieniem do codziennych świadczeń zdrowotnych).
Ważne jest tutaj żeby podkreślić, że współmieszkańcy osób, u których stwierdzono zakażenie koronawirusem – są obowiązane poddać się kwarantannie. Mieszkanie z zakażonym to obligatoryjny powód kwarantanny, natomiast mieszkanie tylko z podejrzanym o zakażenie nie jest wystarczającą podstawą kwarantanny (bo, jak to mawiają: „kontakt z kontaktem nie jest kontaktem” 😉 ).
Kiedy zaczyna się izolacja i ile trwa?
Izolacja, tak jak już wspominałam, obejmuje osoby, u których stwierdzono zakażenie SARS CoV-2. Oznacza to, że do izolacji trafia się w momencie uzyskania pozytywnego wyniku testu na koronawirusa.
Jej czas trwania zależy od tego, czy mamy objawy koronawirusa. W praktyce jednak najpierw uzyskujemy informację na Internetowym Koncie Pacjenta, że „jesteśmy pozytywni” i została nam nałożona 10-dniowa izolacja domowa od chwili uzyskania wyniku dodatniego, a dopiero potem kontaktuje się z nami lekarz POZ, który ewentualnie może tę izolację domową wydłużyć lub skierować do leczenia szpitalnego.
Według przepisów izolacja:
- osób objawowych – trwa 3 dni od ustąpienia objawów, ale nie krócej niż 13 dni od wystąpienia objawów,
- osób bezobjawowych – 10 dni liczone od uzyskania wyniku dodatniego.
Nie wlicza się do czasu trwania izolacji czasu uprzedniego oczekiwania w kwarantannie na wynik testu na SARS CoV-2 (wielu nad tym ubolewa, bo teraz na wyniki czeka się nieraz naprawdę długo). Jednak mogę z praktyki powiedzieć, że czasem wynik istnieje już wcześniej, niż wprowadzony zostanie do systemu. Tym sposobem czasem dowiadujemy się w niedzielę, że od piątku już mamy wynik dodatni (dlatego kwarantanna trwa od chwili zlecenia wymazu – żeby potencjalnie chory nie chodził i nie zarażał), a w konsekwencji od piątku liczone były nam już dwa dni izolacji.
Kwarantanna i izolacja – obowiązki
W czasie trwania kwarantanny oraz izolacji nie można opuszczać miejsca swojego zamieszkania. Nawet na czas wyrzucenia śmieci czy spacer z psem. Jest także obowiązek współpracy ze służbami, w tym z sanepidem i policją, w zakresie kontroli przebywania w miejscu zamieszkania w czasie trwania kwarantanny.
Zakaz opuszczania miejsca kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych ulega zawieszeniu na czas udania się do miejsca pobrania materiału biologicznego do diagnostyki laboratoryjnej w kierunku wirusa SARS-CoV-2 oraz powrotu do miejsca odbywania kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych.
Jak to w praktyce ma wyglądać? Możemy wyjść z domu żeby wykonać test w punkcie drive-thru. Ale pamiętajmy – do punktu udajemy się samochodem (chyba, że punkt przewiduje przyjście do niego na pieszo).
Kwarantanna i izolacja – czy otrzymamy wynagrodzenie?
Podstawą wypłaty osobie poddanej kwarantannie albo izolacji w warunkach domowych, za okres nieobecności w pracy z powodu obowiązku odbycia kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych, wynagrodzenia, lub świadczenia pieniężnego z tytułu choroby określonego w odrębnych przepisach, jest informacja w systemie, o objęciu tej osoby kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia bezpłatnie informację, o której mowa, płatnikowi składek (czytaj:szefowi) na profilu informacyjnym płatnika składek.
W przypadku nieprzekazania płatnikowi składek informacji w sposób określony powyżej, pracownik składa pracodawcy albo podmiotowi obowiązanemu do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby, pisemne oświadczenie potwierdzające odbycie obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych. Oświadczenie to można złożyć również za pośrednictwem systemów teleinformatycznych.
Zwykle takie oświadczenie muszą złożyć osoby, które odbywały „kwarantannę z automatu”, a w szczególności te, które przebywały na kwarantannie z powodu zakażenia (izolacji) współdomownika – ponieważ to one najczęściej nie widnieją w systemie.
Oświadczenie obejmie następujące informacje:
- imię i nazwisko oraz numer PESEL ubezpieczonego,
- datę rozpoczęcia obowiązkowej kwarantanny,
- datę zakończenia kwarantanny,
- imię, nazwisko, numer PESEL osoby zakażonej, a także dzień rozpoczęcia i zakończenia przez nią izolacji w warunkach domowych.
Podmiot, który wypłaca świadczenia z tytułu choroby lub sprawowania opieki (pracodawca lub ZUS) może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniach.
Podsumowując ten akapit – kwarantanna i izolacja uprawniają do otrzymania wynagrodzenia.
Kwarantanna i izolacja – wysokość wynagrodzenia
W takiej jak zasiłek chorobowy – 80% podstawy wymiaru składek. W przypadku osób wykonujących zawód medyczny będzie to 100% tej podstawy. Obecnie trwa oczekiwanie na publikację w Dzienniku Ustaw ustawy w tym zakresie).
Czy należy się zasiłek opiekuńczy za opiekę nad dzieckiem/inną osobą w izolacji lub kwarantannie?
Tak. Ubezpieczony, który ubiega się o zasiłek opiekuńczy w związku z opieką nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny przebywającym na kwarantannie lub objętym izolacją w warunkach domowych, powinien złożyć oświadczenie o konieczności sprawowania tej opieki. Podobnie jak w przypadku wynagrodzenia.
Autor: Sylwia Podgórska-Mackiewicz
www.prawomedyka.pl
- www.prawomedyka.pl
- Instagram: @prawomedyka
- Facebook: @prawomedyka
______________________________________
Ogromnie cieszę się, że Sylwia zgodziła się dołączyć do grona ekspertów i w czasie, gdy sama nie wychodzi ze stert aktualizacji, przygotować takie kompendium wiedzy 🙂 To jeden z najczęściej poruszanych tematów w Waszych wiadomościach. Dzięki tej lekturze, już wszyscy będą wiedzieć, co oznacza, że „kontakt z kontaktem nie jest kontaktem”.
M.
