Wyszłaś z domu do apteki, a w tym czasie miała odbyć się kontrola Twojego zasiłku chorobowego przez przedstawiciela ZUS? Sprawdzałaś podczas choroby maile służbowe, podpisywałaś zaległe dokumenty lub korzystałaś z telefonu służbowego? A może korzystałaś z uroków słonecznej pogody, a zdjęciami podzieliłaś się ze znajomymi na portalu społecznościowym? Czy wiesz, że każdy z powyższych przykładów może przyczynić się do utraty prawa do zasiłku chorobowego? I to nie tylko zasiłku w czasie ciąży, ale dotyczy to każdego zwolnienia chorobowego.
- Zanim przeczytasz o kontroli zwolnienia, możesz zapoznać się z artykułem o szczegółach tego uprawnienia w ciąży (i nie tylko): Ciążowe zachcianki, czyli zwolnienie chorobowe w ciąży. Znajdziesz tu m.in informacje o tym jak wyliczyć podstawę zasiłku, czym charakteryzuje się zwolnienie z kodem B i czy aby na pewno w sytuacji, w której stanowisko pracy nie jest dostosowane dla kobiety w ciąży, powinna ona się udać na zwolnienie (przez przesłanek medycznych?).
- Dodatkowo polecam Ci również szczegółowy artykuł o tym, które/jakie premie zostaną wliczone w podstawę Twojego zasiłku. Artykuł znajdziesz tutaj: Premie, prezenty, nagrody a podstawa zasiłku.
Kontrola zasiłku chorobowego – kto może kontrolować?
Pracownicy ZUS mogą skontrolować de facto każde zwolnienie chorobowe.
Uprawnienia do kontroli ma również Twój pracodawca. Może on sam odwiedzić Cię z kontrolą (jeśli zatrudnia i opłaca składki chorobowe od minimum 20 osób). Pracodawca w takim przypadku dokonuje kontroli sam, zleca innemu pracownikowi lub firmie zewnętrznej (firmy zewnętrzne to coraz częstsze rozwiązanie).
W sytuacji, w której pracodawca zatrudnia mniej pracowników, niż 20 osób, na jego zgłoszenie, działania podejmie przedstawiciel ZUS.
Czy kontrolera należy obowiązkowo wpuścić do domu?
To pierwsze z zagadnień, które budzi dużo wątpliwości. W myśl ochrony, zapewnionej nam przez Konstytucję, nikt nie może naruszać naszej prywatności. I tak naprawdę jedynie policja z nakazem prokuratora ma uprawnienie, aby po prostu wejść do naszego domu (niezależnie od naszych chęci).
Szczerze powiedziawszy nikt nie ma więc prawa „wprosić się do nas na siłę”. Na jakiejś z grup, ktoś pracujący z firmie kontrolującej powiedział mi, że pracownik nie ma obowiązku wpuszczenia do domu, ale ma obowiązek wpuszczenia do ogrodu lub wyjścia w bloku na klatkę schodową…. – hm… nie przyznam racji takiej interpretacji.
Natomiast z perspektywy prawnika mimo wszystko zalecam, aby z kontrolerem porozmawiać. Inne działania skończą się pismem pokontrolnym, koniecznością wyjaśnień i dalszymi trudnościami.
Zanim jednak zaczniesz rozmawiać z kimkolwiek na temat Twojego stanu zdrowia etc sprawdź jego umocowanie. Osoba kontrolująca musi się wylegitymować imiennym pełnomocnictwem do przeprowadzenia kontroli.
Kto podlega zwiększonemu ryzyku kontroli?
Jeśli jesteś w grupie, osób, które wymienię poniżej, musisz mieć świadomość, ze jesteś pod czułą lupą ZUS
i możesz spodziewać się kontroli:
- często korzystasz z krótkich zwolnień chorobowych;
- korzystasz z kolejnych zwolnień od lekarzy różnych specjalizacji;
- korzystasz z kolejnych i kolejnych okresów zasiłkowych;
- byłaś już wcześniej pozbawiona prawa do zasiłku z powodu niecelowości jego wykorzystywania.
Jak usprawiedliwić nieobecność podczas kontroli?
Jeśli sporządzono protokół z kontroli, z informacją o Twojej nieobecności w domu, zostaniesz na pewno listownie wezwana do złożenia wyjaśnień.
Jeśli w tym czasie rzeczywiście byłaś w aptece, na badaniach kontrolnych, na rehabilitacji, należy właśnie takie powody w odpowiedzi przytoczyć. Najlepiej udokumentować ten fakt, przedłożeniem np. zaświadczenia od lekarza o odbyciu kontroli, tudzież dokumentem z zaleceniami lekarskimi z tego dnia. Udowodnienie takiego faktu, leży de facto w Twoim interesie. Jeśli będzie to niepodważalne, kontroler nie może dalej twierdzić, iż np. wykorzystujesz zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem.
Pamiętaj o tym, iż w takim wezwaniu na pewno będzie wskazany termin do złożenia wyjasnień. Niegdy nie zakopuj takiego pisma w szufladzie z myślą „załawtię to później” (bo przecież ja naprawdę byłam u lekarza). Niezastosowanie się do terminu, który jest określony
w piśmie, zaskutkuje z automatu utratą zasiłku.
Kontrola zasiłku chorobowego a adres na zwolnieniu
W kontekście kontroli zwolnień, tego tematu nie można pominąć.
Podczas wystawienia zwolnienia masz bowiem możliwość zgłoszenia adresu, pod którym będziesz przebywała w tym okresie.
Wiem, że tak naprawdę wiele z Was zgłasza mi, że nikt nigdy nie zapytał Was o ten adres i został wpisany po prostu ten z dokumentacji medycznej w przychodni, gabinecie. Ja natomiast zachęcam do tego, aby samodzielnie zwrócić na to uwagę. To dopełnienie formalności, może pomóc nie tyle w uniknięciu kontroli, co w uniknięciu niepotrzebnych nerwów z wyjaśnianiem nieobecności etc. Jeśli więc wiesz, że w określonym czasie będziesz przebywała np. u rodziców, u przyjaciół na mazurach etc, zaznacz to na zwolnieniu. Ewentualna kontrola, powiadomienia o tym, musiałyby dotrzeć właśnie na tamten adres.
Kontrola zwolnienia „może chodzić”
Trochę błędem jest myślenie o aktywnościach w czasie zwolnienia chorobowego w kontekście kodu „może chodzić” a „powinien leżeć”. W obu przypadkach zawsze należy pamiętać o zasadzie, iż zwolenienie wystawiane jest w celu przywrócenia zdolności do pracy.
O ile pierwszy przypadek wydaje się być oczywistym, ponieważ w tej sytuacji najczęściej to kontrola lekarska będzie uzasadnieniem ewentualnej nieobecności. Dodamy tu też wyjątkowe sytuacje osób, które rzeczywiście zaspokajały podstawę potrzeby życiowe – jak podstawowe zakupy, których nie mógł zrobić im ktoś inny, bo mieszkają same.
Nieco bardziej kłopotliwym wydaje się określenie „może chodzić”. Z jednej strony oznacza to, że dopuszcza się wykonywanie czynności niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych: wyjście do apteki, wyjście po podstawowe zakupy, jeśli nie było innych domowników. Z drugiej jednak strony w tym przypadku ZUS powinien bardzo dokładnie zbadać rzeczywiście dokumentację medyczną, przesłanki zwolnienia i zalecenia lekarskie. Czy w trakcie nieustępliwych mdłości przyszła mama ma prawo wyjść jedynie do piekarni po bułki? Niekoniecznie będzie to dobra odpowiedź, bo przecież akurat w tym przypadku spacery mogą okazać się wybawieniem dla tej przypadłości.
Pamiętaj, że zwolnienie ma służyć dojściu do zdrowia, dlatego w tym przypadku tak ważne będzie zwrócenie uwagi na całość zagadnienia, przesłanek zwolnienia i zaleceń lekarskich. Nie ma więc ustandaryzowanej listy aktywności dozwolonych.
Przyczyna zwolnienia ma znaczenie
Nie powinno jednak budzi wątpliwości, że w kategorii aktywności dozwolonych raczej nie leży branie udziału w kursie językowym czy z zasady wyjazd na wakacje. Dlaczego z zasady? Jeżeli np. jesteś astmatyczką i zaleceniem Twojego lekarza był wyjazd nad morze w okresie jesiennym, wówczas przebywanie na spacerze na sopockim molo, nie będzie stało w sprzeczności z celowym wykorzystywaniem zwolnienia chorobowego. Natomiast ZUS może mieć już wątpliwości czy wygrzewanie się na tajlandzkiej plaży, po wielogodzinnym locie było na pewno zgodne z zaleceniami. Zwłaszcza jeśli z dokumentacji medycznej wynika, iż zagraża CI przedwczesny poród.
Tym samym informacja o tym, że „możesz chodzić” nie oznacza, że w czasie zwolnienia możesz robić co tylko chcesz. Każda aktywność powinna być nakierowana na powrót do zdrowia. Nie ma listy tego, co można a czego nie można. Każda sytuacja jest indywidualna.
Niezmiernie ważne jest w tym przypadku to, co jest przyczyną zwolnienia (jaka choroba)? Od tego będzie uzależnione to, co jest w dokumentacji medycznej (co też może być przedmiotem kontroli). Takie zalecenia mogą zaś mieć bezpośredni wpływ na ocenę ZUS w zakresie tego czy dana aktywność była sprzeczna z celem zwolnienia czy nie.
Pamiętaj też, że bardzo ważne będzie to, co napiszesz w piśmie uzasadniającym Twoją nieobecność. Często to od niego wszystko będzie zależeć. I zawsze warto na tym etapie skonsultować się z prawnikiem.
W jakich zakresach kontrola zasiłku chorobowego może zostać przeprowadzona?
ZUS może skontrolować to, czy wykorzystujesz zwolnienie w sposób zgodny z przeznaczeniem. To te kontrole omówione wyżej.
Warto też pamiętać, że zwolnienie może zostać skontrolowane jeszcze w dwóch zakresach:
– zasadności jego wystawienia
– oraz wykorzystywania go w sposób niezgodny z celem (zwłaszcza wykonywania pracy zarobkowej).
Szczegóły opiszę w odrębnym artykule.
_____________________
Mam nadzieję, że lektura tego artykułu pozwoliła Ci mieć większą świadomość Twoich praw i odważniej po nie sięgać.
Jeśli chciałabyś Twój temat omówić indywidualnie zapraszam na konsultacje: kontakt@mamaprawniczka.pl
Z pozdrowieniami,
M.
