Kolejne zmiany w przeliczeniu zasiłków dla Kobiet w ciąży – nowelizacja 12.2020

Wszystkie czekałyśmy na tę Ustawę. Czekałam z Wami, bo od marca cierpliwie dla Was i znacznie mniej cierpliwie w stronę Ustawodawcy, zerkałam na kolejne historie o dramatycznej sytuacji Kobiet, którym z powody tarczy Antykryzysowej obniżono wymiar czasu pracy.

Nie będę przypominała całej historii zmian. Jeśli chcesz wiedzieć, co kolejno się zdarzyło w tym temacie, to na początek zapraszam Cię do artykułu „Obniżenie wymiaru pracy i zasiłku macierzyńskiego – czyja to wina?”. To był etap, kiedy Ustawodawca wraz z Ministerstwami, ZUS-em i innymi instytucjami wydawali się być zaskoczeni biegiem spraw, który można było przecież przewidzieć. Dalej po stronie Kobiet stanął Senat, który zaprojektował nowelizację przepisów. Niestety ta ostatecznie nie ujrzała światła dziennego. Choć dzięki tym przepisom, opisanym w artykule „Nowelizacja dla Matek, pokrzywdzonych Tarczą Antykryzysową – projekt Senatu” już dawno temat mógł być zamknięty. Przyszłe mamy mogłyby spać spokojnie. Wreszcie 7 października 2020 uchwalono przepisy, zmieniające zasady przeliczania zasiłku. Zostały one opisane przeze mnie w artykule „Zmiana podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego”. Niestety te przepisy – pomimo obietnic rządzących – nie objęły wszystkich Kobiet i walka trwała nadal.

Stoimy więc dzisiaj w miejscu, gdzie znowu uchwalono kolejną Ustawę z dziesiątkami różnych zmian. W tych zmianach dwa przepisy dotyczą właśnie sytuacji Kobiet w ciąży.

Przepis, który ulega zmianie

Staram się nie robić tego w artykułach i nie wklejać przepisów z Ustawy. Wiem, że czytelnik bloga, któremu chcę tu wyjaśnić skomplikowane zagadnienia prawne, nie szuka tu skopiowanego przepisu. Wyjątkowo muszę jednak uciec się do tej metody, aby wyraźnie pokazać zmieniane fragmenty i uzasadnić, co to oznacza w praktyce.

Art.  31zy¹³
1.  Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15g, oraz osobom, którym na podstawie art. 15zf wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę, nie stosuje się przepisu art. 40 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli:
1) obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych warunków zatrudnienia nastąpiło w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz
2) między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.
2.  Przepis ust. 1 stosuje się również do osób, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15gb.
3.  Przepis ust. 1 stosuje się również do osób, którym na podstawie art. 15zzzzzo ust. 2 obniżono wymiar czasu pracy lub wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy.

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.1842)

Brak warunku pobierania świadczenia przed wprowadzeniem obniżonego wymiaru czasu pracy

Zgodnie z nowelizacją grudniową, jeśli mamy do czynienia z ustaleniem ponownej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w okresie ciąży lub dla zasiłku macierzyńskiego, przestaje obowiązywać warunek, który wskazywał na konieczność przebywania na zasiłku w okresie jego pobierania przed dniem wejścia w życie porozumienia zmieniającego wymiar czasu pracy. To ten warunek nastręczał najwięcej kłopotów. Jeśli bowiem przyszła mama pracowała w okresie, w którym doszło do zmiany wymiaru czasu pracy lub zastosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia, a zwolnienie chorobowe lub pobieranie zasiłku macierzyńskiego nastąpiło później, wówczas nie podlegała przepisom poprzedniej nowelizacji.

Obecnie przesłanką, którą uprawnia do przeliczenia podstawy zasiłku jest fakt, iż obniżenie wymiaru czasu pracy lub stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia spowodowało obniżenie podstawy wymiaru zasiłku.

Pozwólcie, że zastosuję znowu metodę kopiuj-wklej, ale to dla Waszego lepszego zrozumienia:

art 1 36) w art. 31zy13 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
„4. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz zasiłku macierzyńskiego osobom, o których mowa w ust. 1– 3:
1)  warunku, o którym mowa w ustępie 1, nie stosuje się; (przypominam, że właśnie w ust. 1 chodziło o konieczność pobierania już zasiłku w momencie wejścia w życie porozumienia)
2)  nie uwzględnia się okresów obniżonego wymiaru czasu pracy lub mniejkorzystnych warunków zatrudnienia, o których mowa w ust. 1–3.”;

Ustawa z dnia 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U 2020, poz. 2255)

W dalszej części powyżej cytowanego przepisu wskazano, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku, nie uwzględnia się miesięcy, które były objęte obniżeniem wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnymi warunkami zatrudnienia.

Czy to na pewno dobre wiadomości? Zasiłek dla kobiet w ciąży 2020

Wiem, ze zaufanie do rządzących w tym temacie w skali 1-5, wynosi w najlepszym przypadku minus 100. Wszystko jednak wskazuje na to, że to dobra wiadomość. Co więcej nie widzę w tej chwili miejsca na to, aby ZUS zastosował swoją argumentację. Odmienną od tej, jaką tu wykazałam.

W październikowej turze składania wniosków i sprawdzania, kto podlega tamtej nowelizacji, regularnie musiałam przekazywać złe wiadomości osobom, które z tamtych przepisów nie mogły skorzystać. Obecnie jeśli Tarcza Antykryzysowa w postaci porozumienia obniżającego wymiar czasu pracy lub stosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia spowodowała, iż zasiłek chorobowy w okresie ciąży lub zasiłek macierzyński uległ obniżeniu, taką podstawę należy przeliczyć ponownie.

Do obliczenia nowej podstawy nie uwzględnia się art. 40 tzw. Ustawy zasiłkowej. Zatem zmiana wymiaru czasu pracy nie wpływa na zmianę okresu, z którego nalicza się zasiłek. Polega to na tym, iż zamiast 12 miesięcy należy wciąż pod uwagę jedynie bieżący okres od zmiany wymiaru czasu pracy.

W obecnej sytuacji zasiłek należy ponownie przeliczyć z okresu 12 miesięcy. Dodatkowo miesiące, w których doszło do obniżenia wymiaru czasu pracy nie wchodzą w skład całego okresu, stanowiącego podstawę. Nie będzie więc sytuacji, w której okres do wyliczenia zostanie skrócony. Ewentualnie nawet przy braniu pod uwagę 12 miesięcy, miałyby być uwzględnione miesiące z obniżonym wynagrodzeniem. Do wyliczenia podstawy bierze się pod uwagę tylko wynagrodzenie sprzed zastosowania obniżenia wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnych warunków zatrudnienia.

Co zrobić, jeśli wypłacony zasiłek był korzystniejszy?

Istnieją sytuacje, w których zmiana przepisów wpłynęła pozytywnie na wysokość zasiłku. Przeliczenie jej z krótkiego okresu, nawet po zastosowaniu porozumienia, było korzystniejsze dla przyszłej mamy. Znacznie częściej było tak w sytuacji, gdy ktoś rozpoczynał korzystanie ze świadczenia po okresie powrotu do pełnego wymiaru czasu pracy. Tutaj bowiem ponownie dochodziło do zmiany wymiaru czasu pracy. Zatem jeśli ten okres zbiegł się np. z wypłatą premii, wystarczającym było przepracowanie pełnego miesiąc. Wtedy właśnie ten czas stał się podstawą dla całego pobieranego zasiłku.

Osoby te nie muszą się martwić, iż będą zmuszone do tego, by zwracać wyższe świadczenie. Nowelizacja przepisów dotyczy bowiem jedynie tych sytuacji, w których poprzednie przepisy (czyli od pierwszej marcowej Tarczy Antykryzysowej, po wszystkie jej nowelizacje, do przepisów z października) spowodowały, iż świadczenie było niższe, aniżeli to jakie by wypłacono, gdyby nie weszły w stosowanie porozumienia zmieniające wymiar czasu pracy lub nie stosowano mniej korzystnych warunków zatrudnienia.

Dkładnie o tym mówi art. 9, który również tak na wszelki wypadek tu zostawiam.

Art. 9. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz zasiłku macierzyńskiego przysługująca osobom, o których mowa w art. 31zy13 ust. 1–3 ustawy zmienianej w art. 1, za okres przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlega ponownemu przeliczeniu, jeżeli świadczenie wypłacone na podstawie dotychczasowych przepisów jest niższe niż świadczenie ustalone zgodnie z art. 31zy13 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1. Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń następuje na wniosek świadczeniobiorcy.

Ustawa z dnia 9 grudnia 2020 r.o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U 2020, poz. 2255)

Podkreślę jeszcze raz, że tu autor miał na myśli wszystkie wcześniejsze przepisy w tym zakresie. W internecie znalazłam już błędne informacje o tym, że to przepis, dotyczący wyłącznie nowelizacji październikowej.

Wniosek świadczeniobiorcy

Nie zmieniło się również to, iż do zmiany podstawy wymiaru zasiłku dochodzi na wniosek świadczeniobiorcy. Należy jednak rozróżnić tu dwie sytuacje.

W pierwszej sytuacji mówimy bowiem o przyszłych Mamach, które zostały dotknięte skutkami Tarczy Antykryzysowej. O Mamach, które chcą, aby ZUS lub pracodawca przeliczył ponownie podstawę. Wówczas powinny złożyć wniosek. Nowa podstawa zostanie zastosowana jeśli będzie korzystniejsza, niż ta, która została wyliczona na podstawie przepisów dotychczasowych.

Inna sytuacja będzie dotyczyła Kobiet, które dopiero będą rozpoczynały korzystanie ze świadczeń. Nowe przepisy to również nowe zasady naliczania zasiłku chorobowego i/lub macierzyńskiego w okresie epidemii. Jeśli więc okres zasiłkowy dopiero będzie się rozpoczynał, pracodawca i ZUS zastosują nowe zasady. Podstawa świadczenia zostanie więc ustalona przy pominięciu art. 40 Ustawy zasiłkowej. Nie będzie więc można domagać się ustalania dwóch podstaw: z zastosowaniem tego przepisu i bez.

Przepisy te uporządkowały sytuację Kobiet, które zostały zaskoczone Tarczą Antykryzysową i ich podstawa zasiłku uległa zmianie w stosunku do tej, którą uczciwie wypracowały. Nie jest to jednak furtka do szukania „korzystniejszej” podstawy na przyszłość. Na przyszłość ustalono zasady przeliczania podstawy zasiłku w sytuacji, w której dojdzie do wprowadzenia porozumienia obniżającego wymiar czasu pracy lub zastosowania mniej korzystnych warunków zatrudnienia. Co ważne – ZUS i pracodawca nie mają podstaw do tego, aby samodzielnie dokonywać przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku. Ani na korzyść, ani na niekorzyść pracownika, jeśli pracownik nie złożył wniosku.

W momencie publikacji tego artykułu Prezydent jeszcze nie podpisał Ustawy (przekazano do podpisu w dniu 11 grudnia 2020). Dopiero podpisanie przez Prezydenta ostatecznie potwierdzi istnienie tych przepisów i pozwoli na składanie wniosków.
[Edit: Ustawa podpisana w dniu 14 grudnia 2020)
[Edit2: Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z datą 15.12.2020 (Dz.U 2020, poz. 2255). W omawianym zakresie Ustawa wchodzi w życie w dniu kolejnym po jej ogłoszeniu].’

Wzór wniosku – zasiłek dla kobiet w ciąży 2020

Poniżej zostawiam link do wzoru wniosku, jaki stworzyłam. Wielu pracodawców zupełnie gubiło się w tym, jak stosować zasady nowelizacji październikowej. Dlatego też uzupełniłam wzór o krótkie uzasadnienie. Jeśli zasiłek wypłaca ZUS, tam należy kierować wniosek. W sytuacji, w której płatnikiem jest pracodawca, on powinien być adresatem wniosku.

W sytuacji, której wniosek składany jest do ZUS, konieczne jest dołączenie kopii porozumienia wprowadzającego nowe warunki pracy, gdyż na tym etapie weryfikowane jest, czy do zmiany doszło na podstawie Tarczy Antykryzysowej. Jeśli bowiem do zmiany etatu doszło na podstawie wypowiedzenia warunków pracy i płacy (nie na podstawie Tarczy Antykryzysowej, a na podstawie indywidualnych wypowiedzeń), nowelizacja przepisów tych sytuacji nie dotyczy.

_____________________
Mam nadzieję, że ta nowelizacja ostatecznie rozstrzyga sposób ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w ciąży i zasiłku macierzyńskiego.
Jeśli chciałabyś Twój temat omówić indywidualnie, zapraszam na konsultacje: kontakt@mamaprawniczka.pl

Z pozdrowieniami,
M.