W kolejnej części #przewodnikapostandardach bierzemy na tapet to, co dla nas budzi najwięcej wątpliwości, lęków, pytań (również w kontekście prawnym)- poród. Prawdą jest, że z perspektywy fizjologicznej znajdziesz mnóstwo artykułów, filmów, opowieści z kategorii czego możesz się spodziewać (choć ja hołduje zasadzie nie czytania, nie szukania, nie grzebania a szczerej i rzeczowej rozmowie z lekarzem prowadzącym ciążę). Trudno jednak o coś, co przygotuje Cię na poród pod kątem Twoich uprawnień, tak abyś wiedziała czego powinnaś się spodziewać i czego możesz wymagać. Ja już napisałam, że mnie też tego nikt nie przypomniał, więc zgodnie z zasadą, że „szew bez butów chodzi”, a „nieznajomość prawa szkodzi”, postanowiłam, że #przewodnikpostandardach będzie czymś więcej, niż krótkim wymienieniem najważniejszych zmian i pomimo tego, że nie wklejam tu całościowych przepisów punkt po punkcie, staram się, jak najpełniej przeprowadzić Cię przez ten temat okołoporodowy,.
Na początek pamiętaj, że Standardy jasno wprowadzają definicję osoby bliskiej, określając ją jako małżonka, krewnego lub powinowatego do II stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub inną osobę wskazaną przez Ciebie. Jak więc widzisz, w praktyce może być to każda osoba, wskazana przez Ciebie, nie musi być z Tobą w żaden sposób spokrewniona, spowinowacona ani związana formalnie. Ważne więc, że tego dnia nie musisz być sama. Masz prawo zdecydować, że w tej drodze ktoś będzie Ci towarzyszył, kto tak jak Ty mając tę wiedzę o uprawnieniach może troszkę wyręczyć Cię nie w rodzeniu, ale w zadbaniu o to, abyś w tym zakresie czuła się komfortowo zaopiekowana również z perspektywy przysługujących Ci praw..
W cyklu #poradnikuostandardach znajdziesz:
cz. I – informacje ogólne, zobacz TUTAJ;
cz. I – ciąża, zobacz TUTAJ;
cz. II – poród;
cz. III – opieka nad noworodkiem, połóg i laktacja;
cz. IV – sytuacja szczególne: poronienie, martwe urodzenie, urodzenie dziecka chorego.
Minimalizowanie medykalizacji.
Jednym z celów nowych przepisów jest nacisk na konieczność zmniejszenia
do minimum interwencji medycznych, związanych z porodem, w szczególności:
– przebicie pęcherza płodowego (amniotomia);
– indukcja porodu;
– stymulacja czynności skurczowej;
– podawanie opioidów;
– nacięcie krocza;
– cięcia cesarskiego;
– podaniu noworodkowi mleka modyfikowanego.
Oczywiście powyższe nie może wykluczać zasad bezpieczeństwa zdrowotnego. Ingerencja zaś w naturalny proces ciąży, porodu i laktacji, wymaga medycznych wskazań (jak np. cukrzyca ciążowa, leczenie nadciśnienia tętniczego). Talkie bowiem przesłanki, wymuszają niejako stosowania procedur dodatkowych, wykraczających poza omawiane Standardy.
Zakończenie ciaży do 42tc, bez koniecznej hospitalizacji.
Ważnym jest, iż usunięto zapis o koniecznej hospitalizacji, w przypadku,
w którym po zakończonym 41 tygodniu ciąży, nie doszło do jej zakończenia. To sytuacje, które w sposób oczywisty do tej pory kończyły się indukcjami porodu,
a więc naciskiem na wykorzystywanie i stosowanie interwencji medycznych, celem wywołania porodu. ciąży nie rozwiązanej po zakończonym 41 jej tygodniu. W nowych Standardach ustalono maksymalny czas ciąży na koniec 42 tygodnia, ale w przypadku braku niepokojących objawów, hospitalizacja wcześniej nie jest konieczna. Koniecznym zaś jest częstsze monitorowanie stanu przyszłej Mamy
i Dziecka.
Osoba sprawująca opiekę.
W czasie porodu, tak samo jak w czasie ciąży istotnym jest, iż osobą sprawującą opiekę może być zarówno lekarz (o specjalizacji ginekologiczno-położniczej), jak
i położna. Zastrzeżono tu,
iż w przypadku prowadzenia porodu przez położną, i wystąpienia jakichkolwiek objawów patologicznych, koniecznym jest natychmiastowe przekazanie rodzącej w ręce lekarza.
Osoba sprawująca opiekę przy porodzie pozaszpitalnym – domowym ma obowiązek zapewnienia ciągłości opieki w czasie połogu. Jeśli nie może takiej opieki wykonywać osobiście, ma w obowiązku zapewnić opiekę poprzez odpowiednią jej organizację.
Identyfikacja ryzyka.
Projekt nowego rozporządzenia bardzo szczegółowo wskazuje ryzyka powikłań, które powinny być zidentyfikowane na poszczególnych etapach ciąży – porodu – połogu.
Czynniki ryzyka identyfikowane na podstawie wywiadu, przeprowadzonego podczas ciąży oraz przed porodem.
Przykłady:
– choroby ciężarnej, jak np. cukrzyca, choroby układu krążenia, zakażenie wirusem HIV, HCV;
– stan po leczeniu niepłodności;
– stan po poronieniach, martwych urodzeniach;
– stan po operacjach macicy;
– przewlekłe zakażenie lub jego podejrzenie (też w czasie ciąży).
Czynnika ryzyka, identyfikowane w czasie ciąży i przed porodem
na podstawie badań.
Przykłady:
– wartość ciśnienia powyżej 140/90 mmHg;
– przyrost masy większy niż 500g/tydz w ostatnim trymestrze ciąży;
– niedokrwistość;
– zakażenie wirusem różyczki;
– zagrażający poród przedwczesny;
– położenie inne niż główkowe powyżej 37 tygodnia ciąży.
Czynności ryzyka śródporodowego,
występujące u rodzącej.
Przykłady:
– przedłużające się odpływanie płynu owodniowego (pow 24h);
– zaburzenia czynności skurczowej;
– krwotok śródporodowy;
– wstrząs;
– obecność smółki lub krwi w płynie owodniowym.
Czynności ryzyka dla płodu lub występujące
u płodu lub noworodka.
Przykłady:
– pępowina dwunaczyniowa;
– wady rozwojowe;
– ocenę w skali Apgar poniżej 7;
– uraz okołoporodowy;
– zaburzenia oddychania.
Łagodzenie bólu porodowego.
To zagadnienie budziło bardzo wiele pytań i wątpliwości przed pojawieniem się nowych przepisów. Nie jest bowiem tajemnicą, że dostępność farmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego w skali kraju, jest bardzo różna. Oczywiście największe zainteresowanie budziło to, czy znieczulenie farmakologiczne (analgezja regionalna), zostanie wprowadzone jako świadczenie realizowane obowiązkowo na życzenie pacjentki. Sytuacja wygląda jednak tak, ze nadal
o znieczuleniu tego typu decyduje osoba, sprawując opiekę, a szpital nie mają obowiązku wprowadzenia znieczulenia farmakologicznego, jako obowiązkowe, na życzenie (oczywiście przy braku przeciwskazań medycznych). Spójrz jak wygląda ta kwestia w szczegółach.
Podmiot leczniczy ma w obowiązku opracować w formie pisemnej tryb łagodzenia bólu porodowego wraz z informacją o metodach dostępnych w danej placówce. Każda więc placówka może w szczegółach różnić się w metodach dostępnych. Dokument ten musi być zaakceptowane przez kierownika jednostki (lub jeśli ten nie jest lekarzem, jego zastępca ds medycznych). Lekarze, położne, pielęgniarki, udzielający świadczeń na bloku porodowym mają obowiązek zapoznania się z tymi procedurami.
Przepisy kładą o bardzo duży nacisk na edukację w zakresie łagodzenia bólu porodowego. Personel medyczny powinien szczegółowo poinformować Cię
o wszystkich metodach łagodzenia bólu, dostępnych w danej placówce.
Metody niefarmakologiczne vs farmakologiczne.
Łagodzenie bólu porodowego podzielone jest na metody niefarmakologiczne
i farmakologiczne.
Do METOD NIEFARMAKOLOGICZNYCH, do których powinnaś mieć prawo zalicza się:
– techniki oddechowe i relaksacyjne, masaż relaksacyjny;
– ciepłe i zimne okłady
– metody fizjoterapeutyczne
– przezskórną stymulację nerwów (TENS)
– immersję wodną (prowadzenie porodu w wodzie);
– akupunkturę i akupresurę.
Metody te mogą być stosowane przez położną lub osobę bliską, a w sytuacji porodu nieprzebiegającego fizjologicznie przez położną przy ewentualnym wsparciu osoby bliskiej.
Do METOD FARMAKOLOGICZNYCH zalicza się:
– analgezja wziewna;
– dożylne/domięśniowe stosowanie opoidów;
– analgezję regionalną (czyli zewnątrzoponową, połączoną zewnątrzoponową i podpajęczynówkową, podpajęczynówkową)
– analgezję miejscową (blokadę mięśnia sromowego).
Stosowanie metod tego rodzaju, wymaga częstszego kontrolowania stanu kobiety rodzącej. Koniecznym jest, aby podczas stosowania metod farmakologicznych, umożliwiony był bezpośredni dostęp przy łóżku porodowym do źródła tlenu, aparatu do pomiaru ciśnienia tętniczego, pulsometru, pompy infuzyjnej, monitora EKG, urządzenia do odsysania, zestawu do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, defibrylatora i produktów leczniczych.
W sytuacji wykorzystania analegazji regionalnej koniecznym jest, aby poród prowadzony przez lekarza. Standardy bardzo szczegółowo określają procedurę stosowania znieczulenia farmakologicznego, wskazując dokładne czasy monitorowania stanu kobiety rodzącej, badania konieczne do wykonania przed podaniem znieczulenia i po nim, warunki prowadzenia dokumentacji, związanej ze znieczuleniem, jak również zakres opieki i badań już po porodzie etc.
Standardy podkreśliły również, ze stosowanie metod farmakologicznych stosuje się w sytuacji,
w której oczekuje się braku skuteczności metod niefarmakologicznych lub wystąpienia wskazań medycznych do ich zastosowania. W związku z powyższym, jako że masz zapewnione prawo do wyboru miejsca porodu, warto wcześniej zorientować się, jakie w danym szpitalu metody stosuje się (i na jakich warunkach) , tak aby nie czuć dodatkowego stresu, lęku podczas podejmowania tych decyzji bez wcześniejszej wiedzy podczas już porodu.
Poród – przyjęcie do szpitala i poszczególne okresy porodu.
Przyjęcie do szpitala następuje na skierowanie lub osobiste zgłoszenie kobiety rodzącej. Poza sytuacjami nagłymi, masz prawo do wyboru tego miejsca
Rozpoczęcie porodu rozpoznaje się na podstawie czynności skurczowej, a przebieg postępu monitorowany jest na podstawie obserwacji klinicznej i badań położniczych.
Należy wprowadzić potrzebę objęcia śródporodową profilaktyką w sytuacji zagrożenia wirusem paciorkowca gurpy B (GBS). U każdej kobiety powinno zostać również zweryfikowane badania
na obecność antygenu HBs i HIV (z 33-37 tyg ciąży).
Standardy wprowadzają definicję poszczególnych faz porodu, co do których dalej określono szczegółowo organizacyjne procedury postępowania.
I OKRES PORODU – okres od pierwszych regularnych skurczy macicy, powodujących zgładzenie i rozwarcie szyjki, do jej pełnego rozwarcia. Określono, że brak postępu porodu stwierdza się w sytuacji, w której rozwieranie szyjki macicy następuje wolniej, aniżeli pół cm na godzinę oceniane w odstępach czterogodzinnych. W sytuacji braku postępu, do porodu musi włączyć się lekarz.
Poniżej przykłady obowiązków osoby, sprawującej opiekę:
– ocena objawów, świadczących o rozpoczynającym się porodzie;
– szczegółowe określenie zadań podczas porodu (aktualizowanie oceny stanu położniczego, ocena postępu porodu, ocena czynności skurczowej etc)
– podkreślono konieczność nawiązania kontaktu z rodząca i osobą bliską, zapewniając tym poczucie bezpieczeństwa ale też poszanowanie godności;
– ocena stanu rodzącej i płodu;
– stosowanie psychoprofilaktyki położniczej;
– aktywizowanie kobiety rodzącej, zachęcanie do brania czynnego udziału
w porodzie.
II OKRES PORODU – okres pomiędzy całkowitym rozwarciem szyjki macicy,
a urodzeniem dziecka. Ta faza porodu nie powinna przekroczyć 2 godzin.
O ewentualnym wydłużenie tej fazy decyduje lekarz położnik, uwzględniając aktualnych czynników ryzyka.
Poniżej przykłady obowiązków osoby, sprawującej opiekę:
– umożliwienie rodzącej na przyjęcie pozycji, które według niej są najwygodniejsze;
– określono szczegółowo zadania osoby, sprawującej opiekę w zakresie przeprowadzanych badań;
– przebywanie w stałym kontakcie z rodzącą;
– wskazano na konieczność kontroli odgięcia się główki płodu, a po jej urodzeniu podjęcie czynności, umożliwiających prawidłowe urodzenie się barków
– osuszenie noworodka tuż po urodzeniu i położenie go na brzuchu matki w kontakcie „skóra do skóry” (jeśli pozwala na to stan ogólny noworodka i matki)
III OKRES PORODU – okres od urodzenia noworodka, do oddzielenia i wydalenia popłodu.
Faza ta nie powinna przekroczyć jednej godziny
Poniżej przykłady obowiązków osoby, sprawującej opiekę:
– ocena stanu kobiety rodzącej;
– założenie noworodkowi opaski identyfikacyjnej;
– zaciśnięcie i przecięcie pępowiny;
– przystawienie dziecka do piersi;
– wydalenie i ocena popłodu.
IV OKRES PORODU – okres po wydaleniu popłodu, trwający do minimum
2 godzin.
W tej fazie podejmowane czynności powinny być adekwatne do potrzeb mamy
i dziecka. Ten okres polega przede wszystkim na obserwacji stanu rodzącej
i dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem obkurczania mięśnia macicy
i zaopatrzenia chirurgicznego kanału rodnego i krocza; jak również instruktaż
i pomoc w karmieniu
Realizacja praw pacjenta.
Standardy podkreślają wagę zwrócenia uwagi na realizację przysługujących Ci praw, jako pacjentce (czyli w momencie objęcia Cię opieką szpitalną tak na etapie porodu jak również na każdym etapie ciąży). Poród to BARDZO SZCZEGÓLNY CZAS w zakresie bycia pacjentem, dlatego sposób traktowania, słuchania, rozmawiania, realizowania praw jest tak niewiarygodnie ważny.
Personel medyczny jest zobowiązany do stosowania procedur medycznych, związanych z ciążą, porodem, połogiem, opieką nad noworodkiem, laktacją, zawsze z poszanowaniem Twojego świadomego udziału w tym procesie. Musisz być poinformowana na każdym etapie o planowanych procedurach, działaniach. Wciąż będę podkreślała, że chciałabym, aby takie zachowania wynikały z empatii personelu medycznego, a nie z narzuconego na niego obowiązków…
Dalej w #poradnikaostandardach zaproszę Cię, a właściwie już Was do podróży po uprawnieniach w okresie połogu, ale będzie również o laktacji i opiece nad noworodkiem (dlatego WAS:)) Jeśli masz wątpliwości w tym temacie napisz do mnie na FB: www.facebook.com/mamaprawniczka lub na e-mail: mamaprawniczka@gmail.com
Marzena | Mama Prawniczka
Podstawa prawna
Projekt Rozporządzenia z dnia 4 kwietnia 2018 w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.