UMOWA O DZIEŁO I UMOWA ZLECENIA, A UPRAWNIENIA RODZICIELSKIE.

W dzisiejszym artykule „zrywamy” na trochę z kodeksem pracy. Dlaczego, skoro umowy, o których będzie mowa pewnie kojarzą Ci się głównie jednak z wykonywaną pracą? Umów cywilnoprawnych, a więc umowy zlecenia i umowy o dzieło nie znajdziesz bowiem w kodeksie pracy. Regulowane one są przepisami kodeksu cywilnego.

Jeśli trafiłaś na ten blog, prawdopodobnie najbardziej interesują Cię kwestie uprawnień rodzicielskich w kontekście „umów śmieciowych” Musisz wiedzieć i pamiętać, że gwarancje  wynikające z przepisów prawa pracy, zarezerwowane są dla rodziców pracowników, czyli tych osób, których stosunek pracy nawiązany jest na bazie umów przewidzianych tymi właśnie przepisami. Niestety nie dotyczą one już umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Co w takim razie możesz zrobić, jeśli wykonujesz pracę na bazie takiej umowy?

Umowa zlecenia – informacje podstawowe. 

Umowa zlecenie jest umową zawieraną w celu  wykonanie określonych czynności. Regulują ją przepisy Kodeksu Cywilnego. Zawierając ten rodzaj umowy, zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonych czynności na rzecz zleceniodawcy.

Uwaga: od 1 stycznia 2017 r. zawierając umowę zlecenia, należy stosować przepisy o stosowaniu minimalnej stawki godzinowej, za świadczenie takiej pracy.

Umowa o dzieło – informacje podstawowe. 

Umowa o dzieło jest umową o wykonanie „dzieła”. Dzieło musi być wyraźnie określone i powinno mieć charakter materialny (co w praktyce oznacza, że po realizacji umowy, musi powstać efekt, który można zobaczyć przeczytać, np. obraz, raport, scenariusz, prezentacja, projekt graficzny).

W przypadku tej umowy brak jest jakichkolwiek przepisów, mówiących o stawkach minimalnych.

Rodzic – pracownik

W sytuacji, w której posiadasz umowę o pracę korzystasz m.in:

• z ochrony stosunku pracy w czasie ciąży;
• braku możliwości zatrudniania kobiet w ciąży w godzinach nadliczbowych i na określonych stanowiskach;
• z urlopu macierzyńskiego;
• z urlopu wychowawczego;
• ze zwolnienia na dziecko do lat 14 w wymiarze 2 dni;
• z przerwy na karmienie piersią;
• braku możliwości zatrudniania w porze nocnej i godzinach nadliczbowych czy delegowania poza miejsce pracy;.

Rodzic – umowa cywilnoprawna

Jeżeli jesteś zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej nie korzystasz ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem czy rozwiązaniem umowy.

Nie przysługuje Ci:

• urlop macierzyński;
• urlop rodzicielski;
• urlop wychowawczy.

WAŻNE: w przypadku umowy zlecenia przysługuje Ci zasiłek macierzyński – o tym przeczytasz niżej.

Nie obejmują Cię szczególne uprawnienia ze względu na rodzicielstwo jak:

• brak możliwości zatrudniania w godzinach nadliczbowych;
• brak możliwości zatrudniania w porze nocnej;
• brak możliwości delegowania poza stałe miejsce pracy;
• uprawnienie do korzystania z 2 dni zwolnienia na dziecko do lat 14;
• nie korzystasz z przerw na kamienie.

Ubezpieczenie zdrowotne, a ubezpieczenie chorobowe.

Z racji faktu, iż podczas wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, masz prawo do dobrowolnej składki na ubezpieczenie chorobowe, a jak wiem ta często mylona jest ze składką zdrowotną, poniżej krótkie wyjaśnienie o co z tymi składkami chodzi.

Ubezpieczenie zdrowotne to składka, umożliwiająca podstawową opiekę medyczną. W praktyce dzięki temu w razie choroby możesz bezpłatnie zgłosić się do lekarza, świadczącego usługi w ramach kontraktu NFZ. Ubezpieczeniem tym objęta jest każda osoba, pracująca na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia.

Od składki na ubezpieczenie zdrowotne, należy odróżnić składkę na ubezpieczenie chorobowe. Składka ta bowiem gwarantuje uprawnienie do zasiłków chorobowych, np. zasiłek wynikający ze zwolnienia chorobowego L4. W przypadku umowy zlecenia opłacenie tego ubezpieczenia jest dobrowolne.  Musisz pamiętać, iż ubezpieczenie zaczyna obowiązywać  po nieprzerwanym upływie 90 dni od dnia zgłoszenia.

Niestety uprawnienie to przysługuje, zatrudnionym na umowę zlecenia, ale już umowa o dzieło nie stanowi samoistnego tytułu do przystąpienia do ubezpieczeń – wyjątek stanowią umowy o dzieło z własnym pracodawcą lub wykonywane na rzecz własnego pracodawcy.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego.

Tak jak wspomniałam wyżej, z tytułu umowy zlecenia nie będzie przysługiwał Ci urlop macierzyński i rodzicielski. Nie oznacza to jednak, że nie masz żadnych uprawnień, ponieważ z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wynika, iż będziesz miała uprawnienie do zasiłku macierzyńskiego, który odpowiada urlopowi macierzyńskiemu i rodzicielskiemu (tak jeśli chodzi o czas trwania, jak również o sposób naliczania).

Celem uzyskania powyższego uprawnienia urodzenie dziecka musi nastąpić w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i tutaj warto pamiętać, iż wyjątkowo nie obowiązuje zasada 90 dni wyczekiwania na zasiłek. Ubezpieczeniu musisz podlegać w chwili urodzenia dziecka (W praktyce więc Twoja umowa musi być ważna w dniu porodu, gdyż to właśnie ten dzień jest brany pod uwagę. Nie ma tu znaczenie czy będzie dalej trwała przez cały okres pobierania przedmiotowego zasiłku).

ZUS może jednak indywidualnie zbadać przypadek, gdy po bardzo krótkim okresie opłacania ubezpieczenia, następuje długi okres pobierania zasiłku. Tym samym, jeżeli umowa zlecenia trwała przez dłuższy okres czasu, a Ty nie opłaciłaś dobrowolnej składki, a zrobiłaś to np. dopiero na kilka dni przed porodem, ZUS może nie przyznać Ci prawa do zasiłku.

Te same zasady, dotyczą Cię, jeśli przebywasz na urlopie wychowawczym.

Tym artykułem kończymy cykl o poszczególnych rodzajach umów w kontekście przede wszystkim uprawnień macierzyńskich i rodzicielskich. Na facebooku trwa ankieta, który z poniższych tematów będzie kolejnym cyklem? Dajcie koniecznie znać.

1. Działalność gospodarcza, a uprawnienia związane z ciążą i rodzicielstwem? (Czyli kontynuacja #poradnikamacierzynskiego z punktu wodzenia osób, prowadzących działalność)

2. Alimenty, władza rodzicielska, opieka, zmiana nazwiska dziecka etc? (Czyli trochę prawa rodzinnego, tym razem nie związanego z pracą).

Marzena | Mama Prawniczka

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 kodeks cywilny (Dz.U z 2016, poz.380)
w szczególności: art. 627-646, 734-751.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. z 2014 r., poz. 159 z późn. zm.